Parabel van de maand mei: twee slagen met een stok

In deze rubriek presenteren wij elke maand een rabbijnse parabel (mashal) uit de midrash. Soms lijken die parabels op gelijkenissen uit het Nieuwe Testament, soms helemaal niet, maar altijd zetten ze aan tot nadenken. In het kader van het Joodse paasfeest, dat dit jaar erg laat viel, presenteren wij deze maand een parabel over de slavernij van Israël in Egypte.

Hoe weten we dat de slavernij van Israël in Egypte erger was dan elke andere slavernij op de wereld? Omdat er staat geschreven:  De HEER zei: ‘Ik heb gezien, ja gezien (ra’ah ra’iti), hoe ellendig mijn volk er in Egypte aan toe is (Exod 3:7). Waarom zegt de Schrift ‘gezien, ja gezien’ – twee maal? Nadat de Egyptenaren hun zonen hadden verdronken, metselden ze ze ook nog eens in de muren van gebouwen. Men vertelde een parabel. Waarop gelijkt deze zaak? Op iemand die een stok nam, en daarmee twee mensen sloeg. Beide waren gewond door de slag met de stok. Zo was de slavernij van Israël in Egypte erger dan elke andere slavernij op de wereld, en zo was het ook bekend bij God. Daarom staat er geschreven: ‘ik heb hun jammerklachten over hun onderdrukkers gehoord, ik weet hoe ze lijden’. (Exod 3:7, vervolg).

(uit: Mekhilta de rabbi Shimon ben Yohai op Exodus 3:7)

Bij deze korte parabel is wat uitleg nodig. De midrash voorafgaand aan de parabel bevat een woordspel om een element in de bijbeltekst, namelijk dat het woord ‘zien’ als het ware herhaald wordt. In het Hebreeuws staat er ra’ah ra’iti – de persoonsvorm wordt nog eens bevestigd met de infinitief van hetzelfde werkwoord en dat is in het Bijbelse Hebreeuws een gewone manier om nadruk te leggen. Voor de rabbijnen is een dergelijk tekstueel element echter een uitgelezen aanleiding voor interpretatie. Hier leiden ze uit de herhaling af dat niet alleen de Israëlieten leden onder de slavenarbeid, maar dat God met hen mee leed. Dat wordt geïllustreerd in de parabel: God en de Israëlieten waren als twee mensen die met dezelfde stok geslagen worden: beide worden gewond.

Lieve Teugels