Over spugende zonen en dingen die simpel lijken, maar dat niet zijn: Het Parabelproject op congres in Helsinki

Afgelopen week was het weer zover: het jaarlijkse congres van de EABS (European Association of Biblical Studies), dat ditmaal samen met de Amerikaanse SBL (Society of Biblical Literature) werd georganiseerd. Plaats van actie: een gloeiendheet, maar charmant Helsinki. Afgereisd naar Helsinki waren namens het Parabelproject Annette Merz, Lieve Teugels, Jonathan Pater, Martijn Stoutjesdijk en ‘vriend van het project’ Peter Tomson.

De sessies vonden plaats in de gebouwen van de Universiteit van Helsinki en het congres werd op maandagavond geopend door de voorzitters van de twee organisaties, begeleid door muziek en geflankeerd door paneldiscussies. Vervolgens vond er een officieel welkom voor de Bijbelwetenschappers plaats in de gemeentehuis van de stad Helsinki (een mooie gelegenheid voor wat citymarketing!).

Op dinsdag vielen de leden van het Parabelproject direct met hun neus in de boter. Door een groep Nieuwtestamentici werd namelijk óók een sessie over parabels georganiseerd, waar wij natuurlijk erg benieuwd naar waren. Hoewel boeiend bleek bij deze sessie eens temeer het belang van ons project: van rabbijnse parabels leken de meeste deelnemers nog nooit gehoord te hebben.

Annette Merz

Op donderdag waren wij zelf aan de beurt. Tijdens een door Annette Merz voorgezeten sessie presenteerden Martijn en Jonathan hun onderzoek. Hun sessie werd gecomplementeerd door Cecilia Haendler, een promovenda van professor Tal Ilan uit Berlijn. Martijn liet zien dat er wel degelijk volwaardige christelijke parabels buiten het Nieuwe Testament te vinden zijn, en wel in de Herder van Hermas (hfdst. 55, zie hier voor meer info). Jonathan ging in op de complexiteiten van een parabel over een zoon die overgeeft tijdens een maaltijd (Sifre Deut 43). Caecilia besprak een opvallende rabbijnse parabel (Tsan 8:9) waarin God vergeleken wordt met een intelligente vrouw.

Lieve Teugels

De discussie opende met een vraag die ook tijdens andere sessies bleef rondzingen: is het nodig om al dat minutieuze exegetisch werk te doen om de parabel te begrijpen – zijn het juist geen verhalen die meteen voor zich spreken? Met behulp van zijn parabel over de spugende zoon liet Jonathan zien dat onze aannames over de Oudheid vaak niet kloppen. Antieke teksten suggereren dat het voorkwam dat mensen expres overgaven zodat ze meer konden eten bij overvloedige feestmaaltijden. Zonder onze kennis over de Oudheid zouden we nooit zo’n soort achtergrond bij de parabel over de spugende zoon bedacht kunnen hebben.

Discussie tijdens ons panel. Staand: Reuven Kiperwasser

Naast deze lezingen, presenteerde Lieve Teugels haar teksteditie van de parabels in de Mekhiltot (rabbijnse commentaren op het boek Exodus). Met veel belangstelling luisterden de aanwezige wetenschappers naar de mogelijkheden en de inhoud van dit belangrijke handboek.

Op vrijdagochtend (de ‘grave session’ – want de laatste sessie van het congres) waren Peter Tomson, David Justin Strong en Lauri Thurén de sprekers in onze tweede parabelsessie. De Amerikaanse promovendus David Justin Strong – die onderzoek doet naar fabels en het Nieuwe Testament – gaf een boeiende lezing over Jezus als Aesopische fabelverteller (zie ook ons eerdere symposium over fabels en parabels). De Fin Lauri Thurén betoogde dat parabels in hun latere ontwikkeling steeds meer als vormen van profetie gingen fungeren. Peter Tomson besloot de conferentie met een verhaal over de fluïde grenzen tussen parabel en fabel en de reizende motieven in beide genres. Over deze bijdragen ontstond zoveel discussie dat er nog een half uur langer dan het programma voorschreef op het scherpst van de academische snede werd gediscussieerd. De conclusie die uiteindelijk door Lieve Teugels getrokken werd, was dat we nog lang niet uitgepraat zijn over parabels, en dat een vervolg op ons project belangrijk, zo niet noodzakelijk is.

Van links naar rechts: Peter Tomson, Justin David Strong, Lauri Thurén en Lieve Teugels

Tekst: Martijn Stoutjesdijk. Foto’s: Rob Nelisse, RaportageMaker (m.u.v. onderste foto).

N.B. Op de omslagfoto (foto bovenaan artikel) van links naar rechts: Jonathan Pater, Cecilia Haendler en Martijn Stoutjesdijk.